NGUỒN GỐC LỄ CÚNG ÔNG TÁO THÁNG CHẠP
Bảo Vy
Th 3 25/01/2022
Lễ cúng ông Công ông Táo vào 23 tháng Chạp là một ngày lễ quan trọng trước tết Nguyên Đán. Cứ vào 23 tháng Chạp hằng năm người Việt thường sắm lễ cúng tiễn ông Táo về trời.
Nguồn gốc của lễ cúng ông Công ông Táo
Theo lời kể từ ngày xưa, Thị Nhi có chồng là Trọng Cao. Tuy rất yêu thương và mặn nồng nhưng mãi không có con. Vì vậy, về sau người chồng hay khó chịu và kiếm chuyện xô xát với vợ. Một ngày kia, cả hai xảy ra tranh cãi nhỏ nhưng Trọng Cao đã làm thành chuyện lớn và đuổi Thị Nhi ra khỏi nhà.
Thị Nhi ra khỏi nhà và lang thang đến một nơi khác và sau đó gặp Phạm Lang. Cả hai phải lòng nhau và kết thành vợ chồng. Về phần Trọng Cao, sau khi nguôi giận và ân hận những gì mình đã làm nên quyết định đi tìm vợ về.
Sau rất nhiều ngày tìm kiếm, khi tiền và gạo trong người cũng đã hết sạch, Trọng Cao đành phải trở thành ăn xin để sống qua ngày. Tình cờ một ngày Trọng Cao lại xin ăn ngay đúng nhà của người vợ cũ. Gặp lại người xưa Thị Nhi vô cùng đau xót khi thấy chồng cũ vì mình lại phải trở thành người xin ăn. Nàng mời Trọng Cao vào nhà và dọn cơm mời ăn.
Đúng lúc đó, Phạm Lang trở về, Thị Nhi sợ chồng nghi oan nên kêu Trọng Cao trốn dưới đống rạ sau vườn.
Chẳng may đêm ấy, Phạm Lang nổi lửa đốt đống rạ để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, Nhi lao vào định cứu chồng cũ ra. Thấy Nhi lao vào đống lửa, Phạm Lang thương vợ nên cũng nhảy vào cứu vợ ra khiến cả ba đều chết trong đống lửa.
Thương tình 3 người sống có nghĩa có tình nên Ngọc Hoàng phong cho làm vua bếp. Theo đó, người chồng mới là Thổ Công trông coi việc trong bếp, người chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, còn người vợ là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa.
Hàng năm, đúng vào ngày 23 tháng Chạp, gia đình Việt thường làm mâm cơm cúng để đưa tiễn Táo Quân lên chầu trời. Đây là khi Táo quân lên trời báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của các gia đình.
Ý nghĩa của lễ cúng ông Công ông Táo
Theo quan niệm của người Việt, Táo quân không chỉ là vị thần cai quản mọi hoạt động của gia chủ mà còn là vị thần ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ, giữ bình yên cho gia đình gia chủ. Vì vậy, tục cúng ông Táo mang ý nghĩa cầu mong cho sự ấm no, đầy đủ, sau đó mới đến ý nghĩa thờ "thần Bếp" chuyên cai quản việc bếp núc.
Vào ngày này, người dân làm mâm cơm để bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần. Đồng thời, đây cũng là dịp để người người, nhà nhà trở về sum họp, quây quần sau một năm làm ăn vất vả.
Đặc biệt trong mâm cơm cúng, người Việt thường chuẩn bị thêm cá chép (khoảng 2-3 con) đựng trong chậu nước. Sau khi cúng trong, người dân sẽ đem thả phóng sinh ở sông, hồ. Việc chuẩn bị cá chép mang ý nghĩa chuẩn bị phương tiện để ông Táo cưỡi về trời.
Ngoài ra, còn có ngụ ý "cá vượt Vũ môn" hay "cá chép hóa rồng", cá chép mang ý nghĩa biểu tượng cho sự thăng hoa, tinh thần vượt khó, sự kiên trì và bền bỉ để đi tới thành công.